CAOYA

Heneb yw’r gair Cymraeg am ‘monument’ a fersiwn fyrrach o’r gair ‘Henebion,’ sy’n golygu hen bethau. Heneb yw’r corff cenedlaethol newydd ar gyfer archaeoleg yng Nghymru. Fe’i ffurfiwyd ar 1 Ebrill, 2024, yn dilyn uniad y pedair ymddiriedolaeth archaeolegol ranbarthol, a oedd wedi bod ar waith ers 1975.

Rydym yn darparu amrywiaeth o wasanaethau, gan gynnwys cyngor cynllunio, cloddiadau ac arolygon archaeolegol, ymchwil a chyhoeddiadau, ymgysylltu â’r gymuned, ymgynghori ar reoli treftadaeth a llawer mwy.

Yn Heneb, mae’r Gwasanaeth Cynllunio Archaeolegol a Gwasanaethau Maes Masnachol yn gweithredu fel timau annibynnol i gynnal tryloywder, didueddrwydd a phroffesiynoldeb ym mhob agwedd ar ein gwaith:

• Gwasanaeth Cynllunio Archaeolegol: Mae’r tîm hwn yn darparu cyngor ac arweiniad i awdurdodau lleol, datblygwyr a thirfeddianwyr ar reoli effaith datblygiadau ar yr amgylchedd hanesyddol. Wedi’i ariannu gan Cadw ac awdurdodau lleol, mae eu cylch gwaith yn cynnwys asesu a monitro gwaith archaeolegol masnachol i sicrhau cydymffurfiaeth â safonau a rheoliadau’r diwydiant. Mae’r gwasanaeth yn gweithredu yn unol â Chod Ymddygiad y Curaduron a Safonau a Chanllawiau Sefydliad Siartredig Archaeolegwyr (CIfA) ar gyfer Cynghorwyr Amgylchedd Hanesyddol, sydd wedi’u cynllunio i osgoi gwrthdaro buddiannau.
• Gwasanaethau Maes Masnachol: Mae’r tîm hwn yn darparu amrediad llydan o wasanaethau archaeolegol proffesiynol, megis cloddiadau, arolygon a gwerthusiadau, a gomisiynir fel arfer gan ddatblygwyr neu gleientiaid eraill. Mae eu gwaith yn cael ei wneud o dan gontract ac yn cadw at safonau a rheoliadau’r diwydiant.

Mae’r gwahaniad hwn yn sicrhau bod y Gwasanaeth Plannu Archaeolegol yn parhau’n annibynnol, gan gynnig cyngor gwrthrychol heb unrhyw wrthdaro buddiannau, tra bod Gwasanaethau Maes Masnachol yn canolbwyntio ar gyflawni gwaith archaeolegol o safon. Mae’r ddau dîm yn cydweithio i ddiogelu treftadaeth archaeolegol Cymru, ond maent yn cynnal rolau gwahanol o fewn y sefydliad.

Rydym yn cynnig cyfleoedd amrywiol i gymryd rhan, megis gwirfoddoli, cymryd rhan mewn cloddiadau ac arolygon maes, a mynychu rhaglenni addysgol. Ewch i’n tudalen Cymryd Rhan am fwy o wybodaeth.

Gallwch ein cefnogi trwy roddion, gwirfoddoli, neu gymryd rhan yn ein digwyddiadau. Mae eich cyfraniadau yn ein helpu i warchod a hyrwyddo treftadaeth archaeolegol Cymru. Gallwch hefyd gael y wybodaeth ddiweddaraf am ein gwaith drwy danysgrifio i’n rhestr bostio a’n dilyn ar ein sianeli cyfryngau cymdeithasol.

Wrth gwrs. Rydym yn cynnig sawl ffordd o wirfoddoli ar waith cloddio gan gynnwys golchi darganfyddiadau a gwarchae a helpu i ddenu ymwelwyr i’r safle. Mae gennym hefyd wirfoddoli mewn swyddfa fel cynorthwyo ein Cofnod Amgylchedd Hanesyddol a phrosiectau gwyddoniaeth dinasyddion. Teimlwch yn rhydd i gysylltu i drafod eich anghenion.

Oes! Gallwch ddod o hyd i’n hadnoddau addysgol yma, a gweithgareddau hwyl i’w gwneud yma.

Lle da i ddechrau yw gwneud rhywfaint o wirfoddoli, gallwch weld ein cyfleoedd sydd ar gael yma. Gallwch hefyd ymweld â’r Sefydliad Siartredig ar gyfer Archeolegwyr (CIfA) i gael cyngor ar yrfa mewn archaeoleg Careers Kit | Chartered Institute for Archaeologists.  

Gallwch edrych ar Archwilio i weld a oes gennym gofnod ar gyfer y wefan hon eisoes, os na allwch ddod o hyd iddo, cysylltwch â’n tîm CAH.

Lle da i ddechrau yw cysylltu â’n Cofnod Amgylchedd Hanesyddol. Byddwn yn gallu rhannu unrhyw wybodaeth sydd gennym, a’ch cyfeirio ymhellach i gael mwy o wybodaeth.

Gallwch gysylltu â’n Swyddogion Darganfyddiadau Cynllun Hynafiaethau Cludadwy, byddant yn gallu cynnig cyngor pellach. Gellir dod o hyd i’w manylion yma.

Os ydych chi’n meddwl eich bod wedi dod o hyd i weddillion dynol, darllenwch ein cyngor ar ddod o hyd i weddillion yma.

Ewch i’n tudalennau Rheoli Treftadaeth yma.

Ewch i’n tudalennau Cynllunio yma.

Mae ein gwasanaethau maes yn darparu amrediad o wasanaethau archaeolegol a all eich helpu gan gynnwys briffiau gwylio, cofnodi adeiladau ac asesiadau wrth ddesg. Gallwch weld yr holl wasanaethau y maent yn eu darparu yma.

Gallwch riportio’r drosedd gan ddefnyddio un o’r opsiynau canlynol. Dyfynnwch “Op Heritage Cymru” wrth adrodd 

• Adroddiad drwy wefan yr heddlu
• Adroddiad drwy ddeialu 101 ar gyfer achosion sydd ddim yn argyfwng
• Adroddiad drwy ddeialu 999 mewn argyfwng. Os ydych yn ymwybodol o drosedd sy’n digwydd ar hyn o bryd, ffoniwch yr heddlu ar unwaith.
• I drosglwyddo gwybodaeth am weithgarwch troseddol ac aros yn ddienw, cysylltwch â Crimestoppers ar 0800 555 111 neu drwy ymweld â www.crimestoppers-uk.org 

Am fwy o wybodaeth am Droseddau Treftadaeth cliciwch yma.

Yn bendant! Gall Heneb eich cynorthwyo i ddatblygu syniadau a dylunio prosiect archaeolegol wedi’i deilwra i ddiddordebau eich cymuned. Gallwn ddarparu arweiniad drwy gydol y prosiect, a sicrhau bod eich prosiect yn ystyrlon ac yn llwyddiannus. Cysylltwch â’n tîm allgymorth i ddarganfod sut y gallwn eich helpu.

Na, yn anffodus ni allwn helpu gyda hynny, ond efallai y bydd gan eich cyngor, llyfrgell neu eglwys leol gofnodion y gallwch gael mynediad atynt.

Gellir anfon unrhyw anfonebau neu ymholiadau gweinyddol at [email protected].

Na, yn anffodus, ni allwn dderbyn taliadau cardiau. Defnyddiwch BACS neu siec. Cysylltwch â’n hadran weinyddol i gael unrhyw gymorth pellach: [email protected] neu 01558 823121.